Kto powiedział, że Moskale są to bracia nas, Lechitów

Prof. Andrzej Nowak opowiada o ewolucji polskich poglądów na Rosję od roku 1831 do roku 1849, a więc od upadku Powstania Listopadowego do klęski Wiosny Ludów, która oznaczała schyłek Wielkiej Emigracji. W tamtym czasie gorące spory o Rosję toczyli między sobą słynni Polacy, m.in. Czartoryski, Mickiewicz, Lelewel, Mochnacki, Kamieński i inni. W ogniu ich polemik zostały sformułowane podstawowe stanowiska polityczne wobec Rosji i jej polityki imperialnej, do których w późniejszych czasach odwoływali się przedstawiciele głównych nurtów polskiej myśli politycznej.

Prof. Nowak szczegółowo omawia poglądy poszczególnych osób, zwraca uwagę na sprzeczności i niekonsekwencje oraz śledzi późniejszą ewolucję poglądów.